Eg helsar deg, Hoemsetra!

"Du kjem ikkje nærmare himmelen enn dette," smilte eg til mine cityboys frå Sidney! Og visste at eg hadde orda i min munn - 12 blanke, små fiskar låg og spegla seg i bøtta - omtrent slik eg hadde lova dei mange månader før!

Alle menneske treng tilføring av balsam! Ei av fleire tydingar av ordet er at det har avstressande verknad! Min balsam er Hoemsetra - barndomsheimen min - staden der eg finn att balansen i tilværet!!
Eg hadde ei alldeles nydelig pinse omgitt av balsam - mykje balsam!

Eg har snakka før om kor viktig oppveksten på Hoemsetra har vore for meg! Langt fra folk - og mesta heilt utan dekning av både tv og telefon (iallfall dei siste åra)! Ikkje rart pappa kaller det øydemarka! Utan oppveksten der på vestsida av Eikesdalsvatnet ville det vore vanskeleg å greie det lange, vonde året eg har hatt. Utan oppveksten på Hoemsetra hadde eg ikkje vore i stand til å handtere den enorme einsemda. Men best av alt: Utan Hoemsetra ville eg og ha vore mange vennskap fattigare!

Du hamnar ikkje tilfeldigvis på Hoemsetra! Sjansen for at du gjekk feil og hamna på Hoemsetra er minimal. Det er berre to måtar å komme seg dit på: Anten til fots over fjellet eller i båt. Då eg vaks opp, måtte vi ofte fare i båt når vi hadde noko sosialt som foregjekk på kveldstid. Eller vi låg over i salongen på ferga.

Hoemsetra.
Å gå i skogen og kjenne at våren er her! Å fare i båt langs land og sjå korleis naturen har endra seg sidan sist eg for forbi! Å dra opp småfisk fra garnet som speglar seg i det blanke, klåre vatnet! Å sitte på verandaen og berre vente på at ei fonn - stor fonn - skal komme! Det er så mykje å glede seg over! Det er så mykje som kan takast inn i sjela!

Men det har ikkje alltid vore slik. Å vere der saman med søskena mine, var nokså greit. Vi gjekk heile runden rundt garden på ski, gjekk inni Lia og såg kva vi fann der, gjekk til Hoemsbu og såg etter folk - helst andre ungdommar. Det var greit når vi var tre saman.
Først for bror min. Så for mamma og søster mi. Utsagnet "Du skal bli på Bufast all di tid" gjaldt ikkje lenger, for i utbygda kunne ein ikkje bu om ein ville ha utdanning og arbeid. Så eg vart aleine saman med pappa og bestemor. Eg var mesta 14 år gammal. Kva liv var det for ei ungjente?
Eg skjønar fortsatt ikkje heilt korleis eg kom meg gjennom desse åra, men utan Hansi, Thomas, Jonathan, Anna, Bjørg Marit og ei rekke andre brevvenner hadde det vore vanskelegare! Breva eg kunne sende ut i verda vart mi flukt frå det veldig spesielle livet. Breva som ferga kom med kvar veke til meg, gjorde at eg kunne føle meg som ein del av verda omkring meg!

Eg har lurt på kven som kan ta æra for at eg kom meg heilskinna gjennom skuletida - stort sett åleine i klassa. Bestevenninna mi flytta etter tredjeklassen, og først etter at eg vart vaksen, skjønte eg kva det faktisk gjorde med meg. Det skulle vere ein menneskerett å ha eit klassemiljø på den skulen ein går på! Menneskerettane gjaldt vel ikkje all veg meg sjølv! Men eg har takka kommunen i mitt stille mange gonger for at eg fekk bytte skule det siste året på ungdomsskulen. Katastrofa var nær - eg kunne blitt åleine i ungdomsskulen. Eg hadde nekta - og kunne blitt ein skikkeleg skuletapar! Men Nesset kommune tok ansvaret og sørga for at eg fekk bytte over til Eresfjord, fekk eit sosialt miljø rundt meg, og kom meg vel gjennom. Var vel ikkje for ingen ting kontaktlæraren skreiv i karakterboka til jul: "Ingunn set det sosiale framfor det faglege"! Eg hadde mykje å tak att på kort tid!

Så besøka på Hoemsetra vart færre og færre etter kvart som eg vart eldre og eldre. I 1990 var eg ferdig med vidaregåande, og etter tre år på hybel i Molde, gjekk vegen til Tromsø. Om hausten vart Eikesdalsvegen ferdig, og pappa og bestemor flytta. Det vart neste sommar før eg kom attende til barndomsheimen. Alle andre plassar var bedre og meir interessante. Ei natt i året fekk halde, det var så langt tolmodet strakk seg. Alt det gale som menneske og samfunn har gjort mot meg, var det Hoemsetra som fekk skulda for og måtte ta støyten for. 
Så gjekk åra. Noko endra seg i meg. Ei natt vart til to netter - to netter vart til tre-fire. Eg fekk eigne ungar eg ville gi både røter og vingar. Hoemsetra vart ein stad som pulserte - kor eg møtte att mine gamle ferievenner frå barndommen. Det vart gode kjensler å dra tilbake til jenterommet mitt som tok i mot morgonsola grytidleg om morgonen!

Men Hoemsetra har jo ingen kjensler - Hoemsetra ligg berre der på vestsida av vatnet og kviler - og er nok glad for den som kjem og brukar staden.

"Mamma, veit du kor eg likar meg aller best?" sa Aleksander tidlegare i vinter. Han lengta slik til at vatnet og snøen skulle tine på Hoemsetra, så han kunne springe berrføtt bortover marka. "Vi har avlyst gauken," svara han då eg sa gauken ikkje hadde galt enno. På Hoemsetra gjeld ikkje koko-reglane for å kunne gå berrføtt - iallfall ikkje for ein femåring!

Eg fortel om mitt balsam - fordi eg veit alle menneske treng ein plass å kvile ut! Eg vonar du har din slik spesielle plass!

Då eg var unge, var eg ofte her i skogen og sjekka om det var sauar
som hadde lamma der. Det var innmark då.

Mai månad er ein månad kor ein ventar og ventar på at fonnene skal gå!

Posering anno 1985 (Foto: Jonathan).

Posering anno 2013! (Foto: Jonathan).

For ei enorm lykke det var for meg i pinsa å vise min australske ven,
Jonathan, Hoemsetra - som han berre hadde sett frå fergå!

Aleksander og mammaen der han likar seg aller, aller best!

Det er slik livet er best - når Ingvild kan lære seg å handtere eit fiskegarn
av bestefaren sin! 

Å finne kvile i vatnet!

Utsikta til fjella har alltid vore storslått. Kanskje i år er
det året kor eg kjem meg opp i fjellheimen att?

19.mai var det 28 år sidan eg vart konfirmert i Eikesdal
kapell - eitt år for tidleg, slik at eg hadde selskap på kyrkjegulvet!

Jonathan og eg møttes på ferga - BF Mardøla - ein haustdag i 1985. At eg
skal få kjenne lykka det er å ha ein så god ven på andre sida av kloden,
er mesta meir enn eg kan fatte!

Flomstore Fløtelva!

Dette er nok den viktigaste lærdommen eg har med meg
frå Hoemsetra!

Eg går aldri lei av denne utsikta! Mang ei sommarnatt ved kjøkkenbordet
har eg sitte og studert Goksøyra og tenkt små og store tankar om livet! 

Båten har alltid vore det viktigaste kommunikasjonsmidlet vårt med omverda!

PS! Tittelen på dette blogginnlegget er ei omskriving av tittelen på boka Eg helsar deg, Nordmør, som favorittforfattaren min, Anne Karin Elstad, skreiv som hylling til Nordmøre.

Historia om eit vennskap

Av og til utgjer eit møte med eit anna menneske ein vesentleg skilnad i livet. Møtet med Jonathan vart eit slikt møte.

Det var september 1985 - ein månad før eg skulle fylle 14. Det var mamma sin bursdag, men ho var ikkje der. Eg har ofte sagt, iallfall tenkt, at 1985 og 1986 er to av dei viktigaste åra i livet mitt, dei åra eg møtte mange menneske som har vore med og forme meg som menneske, og som faktisk er blant mine beste vener fortsatt!

Eg skulle heim frå skulen på same måten som alle andre dagar. Ferga var skulevegen min, og av og til hadde eg selskap og av og til hadde eg ingen selskap ombord. Denne dagen hadde eg selskap av tre karar, og sidan det var berre oss, tenkte eg at eg kunne jo prate med dei (eg var i god flyt etter å ha blitt venn med nokre tyske gutar om sommaren).

Det var to karar frå Israel pluss Jonathan. Høgreist, blond, triveleg, medisinstudent, 21 år gammal - frå Australia! Før eg gjekk av ferga, hadde vi utveksla adresser, og vorte einige om å skrive brev! Tenk at han ville skrive brev med den "litje skitungen" frå inni øydemarka på hi sida av kloden!!!

At den adresseutvekslinga skulle bli til eit venskap uten ende, kunne eg ikkje sett for meg den septemberdagen i 1985.

Åra gjekk, og Jonathan og eg skreiv brev til kvarandre slik i ny og ne! Han studerte medisin, og eg hamna på vidaregåande i Molde. Men så kom det ikkje brev frå Jonathan lenger... Eg veit ikkje om eg tenkte så mykje over det... iallfall ikkje anna enn at eg syntes det var leit, for eg sette utruleg stor pris på brevvenskapet vårt!

Ein eller anna kveld i 1999 i Tromsø.

Mykje vatn har definitivt rent i elvene sidan eg gjekk ut frå Molde vidaregåande ni år tidlegare. Akkurat der og då trur eg ikkje eg såg for meg anna plass å bu enn i Tromsø. Så ringte telefonen. Ei dame frå Austlandet som hadde vore i Australia og farta. Og ho hadde med helsing heim til meg! Ho hadde vore på sightseeingtur med helikopter i området ved Ayers Rock. Sidan dei var siste passasjerane den dagen, begynte dei å prate med piloten. Det kom fram i praten at dei var frå Noreg. "Åh, eg hadde ein brevven i Noreg som heita Ingunn Karijord, kan du prøve å finne ho?" utbraut han!

Det var "min" Jonathan som hadde droppa medisinen til fordel for helikopterkøyring. Og han hadde ikkje gløymt meg! Han hadde berre mista adressa mi. No var det nok ein gong min tur å få adressa hans. Så eg skreiv brev. Etter ei lang stund kom det brev attende. Gul konvolutt hugsar eg, skal tru kor den vart av?! Så fekk eg historia om Jonathan - det vart litt slik "take it or leave it", og eg valde å ta den med. At Jonathan er homofil kunne då ikkje øydeleggje venskapet vårt!

Det vart ikkje så mange brev, men vi visste at den andre var "still alive" og korleis livet til den andre slik omtrentleg såg ut. Vi var innom chatten, og eg prøvde å overtyde han om kor godt "sheep-in-cabbage" er!

Så vart eg sjuk, og Jonathan trøysta per sms og kryssa fingrane saman med meg. Og ringte meg gjorde han og. Då kjende eg at eg vart litt friskare berre av det!

I fjor vinter hadde vi begynt å skype! Tenk å sjå han medan eg tala med han! Glede! Fekk helse på sambuaren hans og hunden hans!

Så slo lynet ned i heimen min - Runar døydde. På den andre sida av kloden sat trofaste Jonathan og støtta og oppmuntra meg og brukte timar på skype saman med meg. I november kom den finaste forseinka bursdagsgåva eg kunne få: Jonathan og Todd hadde tinga seg ferietur til Europa! Og det finaste av alt: Eg skulle få den første veka deira!!!

No er kofferten pakka, og eg er klar for å legge vegen sørover. Helgetur i Oslo før flyet tar meg og Ingvild til København! Der står Jonathan og Todd og ventar på oss! Så skal vi endeleg helse på kvarandre igjen for første gong på mesta 28 år! Er det rart eg gler meg?!

Tysdag skal vi på Eurovision Song Contest i Malmø, og onsdag skal dei vere med meg heim. Sjølvsagt skal eg tak dei med dit kor Jonathan og eg møttes: På Eikesdalsvatnet! 

Nokre gonger gjer berre møtet med eit anna menneske eit heilt uutsletteleg inntrykk! Møtet med Jonathan var slik! Venskap har ingen landegrenser - det er iallfall heilt sikkert!

Kva visste vel eg om livet då Jonathan knipsa dette bildet av meg i 1985?!

Sorg hos born på møteagendaen

Spørsmål til ordførar Ståle Refstie i kommunestyremøte i dag, 8.mai.

Ordførar og kommunestyre.

I dag gjer eg eit sokalla politisk comeback. Det siste året har vore svært spesielt for meg, og det har vore lite politisk tenking.

Som de veit alle her, mista eg mannen min for eit års tid sidan, og eg vart sittande att åleine med to born. Dessverre veit eg at vi ikkje er åleine om denne situasjonen. Berre det siste året har minst fem menneske her i Sunndal i alderen begynninga av 30-åra til begynninga av 40-åra døydd – enten plutseleg eller etter ei tids sjukdom. Tilbake sitt det ein eller ei som har mista ektefellen sin, og tilbake sit det born som har mista ei mamma eller pappa. Tilbake sitt det og born som har mista ein kjær onkel eller tante, og alle desse borna sit att med sorg og sakn etter eit menneske dei var glade i. Eg kan med handa på hjartet seie at eg føler med desse andre som og har mista. Å vere ein som sit att med ansvaret for borna kor ein sjølv sørgjer og ein skal samstundes tak seg av borna si sorg, er ei vond og tung erfaring eg trur fleire enn eg har gjort seg, men som eg skulle ønskje ingen trengte å gjere!

Men korleis er så situasjonen for alle desse borna som har vorte påført denne tunge hendinga i sine unge liv?

Kommunen har eit kriseteam som skal tak seg av slike situasjonar, der mellom anna PPT er med saman med mellom anna presten og helsestasjonen. Når ei krise skjer, skal dei vere i beredskap om det er behov. Slik eg har både oppfatta det og erfart det, skal det vere kort veg mellom førstelinetenesta og brukaren. Dessverre er det ikkje alltid det fungerer slik, og som mor så har det vore mange tunge stunder kor eg ser at borna mine treng meir profesjonell hjelp enn det eg kan tilby, men kor mangel på folk anten på helsestasjonen eller i PPT har gjort at den hjelpa ein treng ikkje har vore tilgjengeleg.

I møte i Oppvekst- og omsorgsutvalet onsdag 24.april vart krisehandtering av born i kommunen tatt opp som spørsmål til tenesteleiar Kari Korsnes, og eg var greit nøgd med svara. Der orienterte ho og om at det er eit tilbod gjennom helsestasjonen når born mistar ein av foreldra sine av forventa årsak.

Eg kjenner meg likevel ikkje heilt trygg på at alle born som er råka av dødsfall i familien, enten det er foreldre, søsken, eller nokon andre som står ein nær, er så ivaretatt som iallfall eg skulle ønskje.

Like før jul hadde Romsdals Budstikke ei reportasje om dette temaet, om viktigheita av å ta born si sorg på alvor, og det var omtalt sorggrupper for born som er i funksjon i Molde. Eg gløymte dessverre å ta med meg den avisa i dag, men det kom fram i reportasja at slike sorggrupper kan drivast gjennom til dømes kyrkja eller helsestasjonen. Eg trur det er viktig at slike grupper drivast gjennom nokon som har det innanfor sitt fagfelt og profesjon.

I Aura Avis sitt julenummer etterlyste eg slike sorggrupper for born her i kommunen, og det er eit type tilbod eg trur det dessverre vil vere nokon til ein kvar tid som har behov for.

Derfor er mitt spørsmål til ordføraren: Er ordføraren tilfreds med det tilbodet som fins til born som råkast på denne måten, og er sorggrupper for born noko du vil vurdere å ta initiativ til å få i gang?

Eg vil kome tilbake med svaret til ordføraren når eg får det oversendt frå han, men konklusjonen var at han vil ta det opp med rådmannen og sjå om det er høve til å etablere det.

I tillegg hadde eg følgjande innlegg i ei utbyggingssak:

INNLEGG I SAKA OM UTBYGGING AV OMSORGSBOLIGAR

Det er eit faktum at eldrebølgja er på veg, også til Sunndal, og det er eit faktum at Noregs befolkning blir stadig eldre – stadig fleire bikkar 100 år. Det er vesentleg fleire som er 100 år i dag enn berre for 10 og 20 år tilbake i tid.

Når kommunestyret i dag skal vedta utbygging av omsorgsboligar, kan ein ikkje berre tenke fram til 2020 – det er berre sju år fram i tid. Nei, ein må tenke fram mot 2030 og 2040 – til den tid at eg blir 60-70 år gamal. Når eg er 70 år gamal, kan eg fortsatt ha foreldra mine i live – sjølv om dei då har bikka 100 år!

Det er og eit faktum at med det levesettet vi som er i min alder og yngre har, så studerer ein lenger, og ein venter lenger med å få born. Det er ikkje uvanleg å vere nærmare 30 år gamal før ein er kommen seg ut i arbeid. Dette vil setje føringar for den pensjon ein skal kunne heve når ein bikkar 67 år. Når innteningsperioda er kortare, vil det ein kan tak ut i pensjon bli lågare.

Kva har så dette å gjere med omsorgsboligane i Sunndal å gjere?

Jau – når min generasjon skal flytte inn i boligane ein gong mellom 2030 og 2040, er det grunn til å tru at betalingsevna er lågare enn den er i dag, fordi alle vi som har mange år bak oss på universitetet, ikkje har hatt høve til å opparbeide oss full pensjon. Dette meiner eg er eit viktig poeng å ha med seg når ein skal avgjere korleis denne utbygginga skal skje. Det eine er at om tjue år er det eit vesentleg større behov for fleire rom enn det er per i dag, det andre er at ein skal og ta høgde for den økonomi folk flest har, og då gjere sitt for å avgrense utgiftene.

Det å byggje to rom ekstra vil vere med på å senke utgiftene for bebuarane totalt sett. Dette er areal som er meint som fellesareal, men som min partikollega Arne Christen Drøpping har sagt: Det er lettare å samle folk i eit lokale enn i tre lokale viss det er ei særskilt tilstelning.

Derfor står KrF fast ved forslaget som Arne Christen Drøpping fremma både i eldrerådet og Økonomi og plan om at kommunestyret ønsker å få vurdert om fellesareal i 2. og 3.etasje kan omgjerast til bustadeiningar.

Kommunestyret ønsker å få vurdert om fellesareal i 2. og 3.etasje kan omgjerast til bustadeiningar.

Ingunn Karijord

På vegne av KrF og Venstre

08.05.2013

Eg bakar, ergo er eg!

Sidan eg ventar besøk før pinse, er eg fullt i gong med vasking og baking, og tida er knapp, for eg blir mykje vekk!
Kven som kjem på besøk, skal eg fortelje betre om nokre dagar!

I dag har eg baka brød (ja, eg begynte i 21-tida i kveld, og no er klokka 1, og eg er snart ferdig...)! Eg synes det er artig å prøve oppskrifter, og vere mest mogleg nøyaktig i å lage dei! Sjølvsagt skjær det seg ofte... I dag var eg mesta heilt fri for havregryn.... og då vart gode råd dyre, og eg tok ei blanding av kveitekli og kveitekim! Og når eg tenkjer meg om, mangla eg vel halvparten av yoghurten og, så då spedde eg ut med ein surmjølksrest eg hadde.

Brøda heiter matpakkebrød, og oppskrifta var slik (etter oppskrift av Wenche Andersen i eit Hjemmet-bilag):

5 dl vatn
5 dl yoghurt naturell
1/2 dl rapsolje
1 pk gjær (fersk eller tørr)
2 ts salt
1-2 ss sukker eller honning
1 dl solsikkekjerner
200 gram havregryn
300 gram spelt, sammal grov/ fin
8-900 gram sikta spelt, evt. kveitemjøl
egg eller mjølk til pensling
sesam, valmuefrø eller solsikkekjerner til dryss

Eg varma vatnet og mjølka/ yoghurten saman med olja, og så blanda eg alt mjølet. Eg hadde berre 300 gram speltmjøl, så dermed vart resten ei blanding av kveitemjøl og kveite fullkorn, for å få det grovare.
Ha nedi bolla salt, sukker/ honning (eg gløymte det), solsikkekjerner og havregryn saman med alt mjølet, og bland i væska som ikkje må vere for varm.
Bland alt godt saman, og sett så deigen til heving! Etter rundt tre kvarter tek du deigen og knar han til og bakar ut to solide brød. Dei lyt etterhevast i nye tre kvarter! Steikast i 30-40 minutt ved 200 grader!

Matpakkebrød og skolekaker!

Så fann eg ei bakebok i hylla som eg mesta ikkje har opna... Hjemmebakst med helkorn er tittelen! snart tjue år gammal - og som sagt: mesta uopna!
Der kom eg over ei oppskrift på noko som var kalla skolekake. Oppskrifta er slik:

650 gram kveitemjøl (eg brukte mest kveite fullkorn)
3,5 dl mjølk (pass på så det blir nok!)
50 gram smør
50 gram honning
1 pk gjær
100 gram rosiner
100 gram hakka nøtter
litt salt
1 egg

Smelt margarinet og ha mjølka oppi saman med honningen, og gjerne egget samtidig. Bland mjøl, gjær, rosiner og nøtter i ei bakebolle, og slå mjølka over. Bland saman til ein god deig, set den på heving i eit kvarters tid, før du bakar deigen ut til eit høveleg tal bollar. Etterhevast i eit kvarters tid. Pensle med vatn, står det i boka, men eg hadde ein rest med fløyte, så den trur eg høvde heilt utmerka!
Steikast høgt i omnen ved 220 grader i eit kvarters tid.

Då håpar eg maten vil smake, vel be komme! :)