No blir det snart sommarstille her...

Det er straks sommarferie - familien skal ut på tur og kose seg og hygge seg saman! Glede oss over livet og trua på Gud! Kjenne at livet er godt!

Vi skal gjere det som Runar og eg sa i den aller siste samtalen før han døydde: Fare til Dyreparken i Kristiansand. Han blir med oss på reisa, og kanskje kan Aleksander kjenne at han blir boren på skuldrane til far sin, slik han begynte å tenke på for eit års tid sidan.

Akkurat no vil eg heller at du les ein annan blogg - min er det meininga du skal finne att når sommaren lir... I dag vil eg at du les bloggen Solsiden på adresse http://anmest.blogspot.no/ . Bloggen tilhøyrer Anja Merete Stolsmo, med røter hit til Sunndal. For nokre veker sidan håpa ho at ho kunne rekke å besøke besteforeldra sine her - no er ho like ved utgangsdøra av livet.
Anja Merete har delt den lange reisa med kreft med den som vil lese. Eg har prøvd å følgje med bloggen hennar ei stund, og det er nok den bloggen eg har lest som har gjort sterkast inntrykk på meg.

Anja Merete bur i Oslo-området. Ho fekk brystkreft samstundes med meg - begynte på cellegiftkur eit par veker før meg. Ho hadde strålebehandling samstundes som meg. Men til ho spreidde krefta seg - og no har ho levd med den spreidninga siden hausten 2011.

For meg har det vore utruleg rørande og verdifullt å lese det ho har skrive. Til og med no når ho har sine siste dagar skriv ho og deler med oss. Det er vanskeleg å finne ord som dekker her - som menneske kjem vi i ein situasjon kor ein kjenner avmakt! Det ho skriv, grip meg så sterkt, at eg vil at andre skal lese det og!

No blir det nok stille frå bloggen min i nokre veker på grunn av ferie. Men eg vonar du vil bruke litt tid på å lese Anja Merete sin! Den er verd di tid!

Ha ein fin sommar!

Beste helsing Ingunn :)

Å vere til stade

Eg sat i eit viktig møte, eg høyrte at det som vart sagt var viktig! Det handla jo om meg. Likevel kjende eg det flaug over hovudet.

Det var mange ord, eg trur ikkje eg greidde å fange alle - til trass for at det handla om meg. Eg kjende det var flosklar som vart sagt, det var sikkert derfor dei fòr over hovudet. Eg likar ikkje flosklar - dei er så ekstremt overflatiske!
Eg høyrde den andre tala til meg, og eg lot orda flyge over hovudet, eg makta ikkje ta dei ned dit eg sat. Heilt til eg sette auga i den andre og fortalte kva som er viktig i mitt liv og korleis eg opplever mitt liv. Det er ikkje nokon andre som kan setje seg inn i mitt liv! Eg kjende eg vart provosert - for den andre hadde aldri prøvd å forstå meg.

Det var då eg kjende det klarna for meg, og eg skjønde kvifor eg ikkje var heilt til stades. Eg var ikkje til stades i mitt eige liv. Viss ikkje eg er det, så kan eg vel ikkje tru at nokon andre er det?! I mitt liv altså! Å vere til stades for meg sjølv - å setje grenser for mitt eige liv... Nokon meiner eg ikkje gjer det fordi eg støtt og stadig skriv så mykje ymse både her og på facebooksida mi. Nokon vil vel seie det er uvettig og tankelaust.... i blant tenker eg at det er den metoden eg brukar for å invitere andre inn i livet mitt... Jau, grenser - eg set dei heile tida. Det er den måten eg er til stades for meg sjølv på - ikkje for nokon andre, men for meg sjølv.

Så sat eg der i møtet med den andre - og kjende at eg ikkje skulle svikte meg sjølv! Vere tru mot meg sjølv! Det er det som er viktig! Skal eg komme meg vidare, kan eg ikkje vike unna det mennesket eg sjølv er.
Eg trur ikkje det kom så mykje godt ut av møtet med den andre. Eg var sint og såra, men hadde likevel fått ei ny erkjenning undervegs: vere tru mot den eg er - det blir slik uansett kva andre måtte meine!

INNLEGG PÅ VILLAKSSEMINAR I SURNADAL

I dag har eg deltatt på eit svært lærerikt seminar med villaks som tema på Nygard Lodge i Surnadal i høve laksefestivalen. Svært interessant å være med på! Her er innlegget eg heldt for forsamling:

Elvene i Noreg representerer to viktige oppgåver i samfunnet:

For det første er det den viktigaste fornybare energikjelda vi har, og for det andre er det ein viktig kjelde til rekreasjon, turisme og forvalting av naturen.

Dei spørsmåla som blir stilt i dag må sjåast i samanheng med desse to viktige oppgåvene.

Det er heilt feil å seie at vi har nok straum, for det har vi slettes ikkje! Det fekk vi erfare i vinter då det var fleire veker med kulde, og går vi litt sørover i Europa, er fornybar energi eit svært etterspurt produkt. Og kvifor: Jau, fordi vi er nøydde å ta miljøspørsmålet meir og meir alvorleg. Dette er noko mellom anna forbundskansler Angela Merkel har arbeidd mykje med dei siste åra.

I Noreg er vi heldige som har rikeleg tilgang på vatn. Det gjer at vi kan ha reservoar som lagrar vatnet, slik at straumprisane vert forholdsvis låge, også når det er lange periodar med kulde og opphaldsver – og samanliknar ein seg med andre land, er straumen retteleg rimeleg!

KrF ønskjer at det skal vere muleg å byggje ut fleire småkraftverk for å komme denne etterspurnaden i møte. Men der ønskjer eg og å leggje til at – med oppveksten ved Eikesdalsvatnet som bakteppe: Dalføret Eikesdal – Eresfjord er vel det dalføret her i distriktet som har gitt flest elver i frå seg nettopp for å imøtekomme straumetterspurnaden -og eg veit godt at det å leggje elver i røyr er slettes ikkje berre bra! Det er og med på å setje naturen i retardasjon. På 60-70-talet, medan ein fortsatt hadde lov å fiske etter laks i Eikesdalsvatnet, var det ikkje så uvanleg at ein fekk laks på garnet som var oppi 12 kg. Etter at elvene i Eikesdalen vart utbygd, er det mesta uråd å få fisk som er større enn 6-8 kg! Det resulterte og i at elva Aura i Eikesdal som tidlegare var ei utmerka lakseelv, vart heilt tørrlagt! Pappa har fortalt historier om når laksen låg ved elvebredda øvst i dalen og sola seg då han var skulegut!

Med dette for auge, vil eg fremme følgjande synspunkt:

Fisking etter villaks i elvene er eit gode som eg ønskjer å støtte opp under! I dei elvene som har ein naturleg laksebestand, ønskjer eg at det skal fortsetje å vere laksefiske! Og då er det viktig at det er riktig tilgang av vassføring, slik at fisken går opp den leia den skal. Eg bur sjølv i Sunndal, og ser dagleg no på sommarstid kor viktig elva er som kjelde til rekreasjon og uthenting av ein naturleg ressurs. Toril Melheim Strand her bur i Eresfjord, og fekk for nokre veker sidan oppleve på nært hald kor viktig elva er i marknadsføringsaugemed, då kong Harald besøkte bygda. Dette er maksimal marknadsføring!

MEN: Villaksbestanden har ei stor utfordring, og det er trusselen lakseoppdrettsanlegga fører med seg. Eg saksar frå KrFs program: «For oppdrettsnæringen utgjør livskraftige bestander av villaks både grunnlaget for dagens næring og en viktig genetisk ressurs for fremtidig utvikling».

For å sikre at desse to næringane ikkje kjem i konflikt med kvarandre ønskjer KrF at det skal setjast strengare krav til korleis oppdrettsnæringa driv, mellom anna med vidare utvikling av lukka anlegg, som er ein teknologi som er i full utbygging rundt om i verda. Dette har og representantar frå partiet fremja forslag om frå Stortingets talarstol. Målet må vere å hindre spreiing av lakselus og ikkje minst rømming frå merdene. Det er verkeleg noko som vil vere eit viktig tiltak for å fortsatt sikre tilgangen på rein, ubesmitta naturlaks!

Men ja – KrF vil gjerne ha ei minstevassføring i elvevassdraga. Villakssvennlege konsesjonsvilkår er viktig for å sikre ei framtidig bestand av laksen. Når det gjeld det siste spørsmålet, trur eg at ein må inn og lage avtalar mellom grunneigarar og Statkraft som mellom anna sikrar at det blir slept ut tilstrekkeleg mengde vatn i elvene i dei periodane ein treng det for å sikre gode gyteplassar. Installering av omløpsventil er sjølvsagt eit verkemiddel som og må vurderast å takast i bruk.

Til slutt vil eg seie: KrF vil at eit naturleg liv i elvene skal oppretthaldast! Dette er viktig for det biologiske mangfaldet og for dei generasjonane som kjem etter oss.

Kor er kvinnene på festivalprogramma?

Maria Mena - ei sjeldan feminin rose i eit elles maskulint festivalprogram!

I helga hadde eg eit par trivelege dagar på Norwegian Wood Festival i Frognerbadet i Oslo. Dessverre var det kun ei kvinne som var trekkplaster på hovedscena! Det var fem dagar etter 100-årsmarkeringa for kvinneleg stemmerett!

11.juni markerte eg nokså sterkt her på bloggen at det var 100 år sidan vi kvinnene fekk ålmen røysterett i det politiske virket i Noreg. Samstundes etterspurte eg kor til dømes kvinnene på sokkel er - utan kronprinsesse Märtha, Wenche Foss og Grethe Waitz er det ikkje mange kvinner som har fått ein skulptur av seg sett på sokkel. Dessverre.
I helga syntes eg det var veldig tydeleg fråveret av kvinner i det musikalske rommet. Og la det vere sagt med ein gong: Sundag var Gramo Underwood-scena på festivalen vel besøkt av dyktige unge kvinner! Men på den store scena var det berre Maria Mena som fekk synge - elles var det dyktige karar "all over"! Men når eg medan eg skriv dette, sitt og ser på filmen om Ragnarockfestivalen i Holmenkollen i 1973, så er det ikkje så stor forskjell frå då til dagens stode!
Eg har for sikkerheits skuld gjort ein liten sjekk på nettsider til ei rekke festivalar - det vere seg kristeleg festival, jazzfestival, countryfestival og ymse lokale festivalar, og inntrykket mitt blir stadfesta over ei brei line: Kvinnene er i kraftig underrepresentasjon - for meg har det vore vanskeleg å finne ein festival som har fleire enn 20 % kvinner blant dei som står oppført som artistar. Og endå vanskelegare har det vore å finne ein festival som har ei kvinne som det framste trekkplasteret! Det finns heldigvis eit par heiderlege unntak, deriblant Laksefestivalen i Surnadal som har Bonnie Tyler.

Det er påfallande få kvinner som får formidla sin bodskap og lufta si røyst i sommar på dei mange scenene rundt om i landet. Eg skulle likt å vite kva som vert diskutert i dei mange festivalkomitear og festivalstyrer når knappast ei kvinne er invitert til nokon festival som eit toppnamn?!
Eg skal ikkje hengje heile argumentasjonen på det med stemmerettsjubileet - men kanskje nettopp derfor er det så påfallande kor lite verda har bevega seg dei siste 100 åra! Også på den musikalske sida!
I det politiske rommet og i styreromma er det krav om 40 % representasjon av kvart kjønn. Kvifor kan ikkje og dei ulike festivalstyra bli litt meir bevisst kven dei sett opp på ei alt frå kort til ei lang liste med namn på artistar?!

Det er vel kanskje ikkje så nøye, vil nokon meine. Men i likestillinga sitt namn vil vi vel ikkje ha ein musikkbransje som er 100 % maskulin? Kor er kvinnene som skal vere føregangspersonar for alle dei ungdommane som kjem etter oss? Det er trass alt slike festivalar som er ei av artistane sine viktigaste inntektkjelder sommarstid! Viss ikkje fokuset blir å få fleire kvinnelege artistar opp og fram på festivalscenene, er eg sterkt bekymra for kor mange kvinner som i framtida vil gå for å vere profesjonell musikarar og artistar! Gapet i mellom dei som er veldig kjent og dei som prøver å arbeide seg oppover i systemet i motvind trur eg vil bli gradvis større. Eg trur og at det vil gjere at stadig fleire kvinner vil ramle ned frå denne stigen nettopp fordi det vil - om ikkje noko endrar seg dramatisk - bli stadig vanskelegare å nå fram til eit større publikum!

Eg vonar eg tar feil i mine påstandar og framtidssynsing, men akkurat no trur eg dessverre eg har veldig rett!

Gratulerer med dagen, alle landets kvinner!

Har du hengt ut flagget i dag? Det er i dag som er sjølvaste kvinnedagen i Noreg! I dag burde alle vakre kvinner i by og bygd, ved fjord og i hei ha hengt ut flagget! I dag er det 100 år sidan vi kvinner fekk røysterett!

Ja, det er i dag det skulle vore kvinnedag! I dag har alle landets kvinner god grunn for å hengje ut flagget og markere takksamheit til dei kvinnene som rydda veg i vellinga for oss på begynninga av 1900-talet! Ein skal ikkje gløyme at det første forslaget om kvinneleg røysterett vart stemt over allereie i 1890. Før det endeleg vart vedtatt i 1913, var temaet røysterett til alle opp til handsaming i Stortinget 15 gonger! Sjølve grunnlovsendringa var det røysta over ni gonger før ho vart vedtatt.

Noreg var det fjerde landet i verda som fekk stemmerett! Australia, New Zealand og Finland var før Noreg. Det kan vere verd å kaste eit blikk tilbake på Noreg for rundt hundre år sidan!
På den tida var landet blant dei fattigaste i Europa. Tyskland hadde nokre år før begynt å byggje opp hæren sin. Det var ei stadig auke av uro over heile verda - både i Amerika, Europa, Afrika og Asia, spesielt Kina. Berre tre dagar etter at det norske Stortinget hadde vedtatt stemmerett til kvinnene i 1913, braut den andre Balkankrigen ut berre åtte månadar etter den første - det som av mange har vore omtala som det urolege hjørnet av Europa! Opptakta til første verdskrig var i gang!
Det viktigaste kravet bak ønsket om stemmerett til alle i Noreg, var betre sosiale og økonomiske rettigheiter. Sjølvsagt skapte dette skarpe kantar mellom frontane. Fredrikke Marie Qvam var den framste talskvinna for utvida stemmerett, og ho prøvde og å få dette spørsmålet inn i folkeavstemminga om unionsoppløysing i 1905 - utan å lukkast! I etterkant vart det på Qvams initiativ samla inn 300 000 underskrifter frå kvinner over heile landet som støtta eit sjøvstendig Noreg! Den samme Qvam var og ei av foregangskvinnene som etablerte Norske Kvinners Sanitetsforening like før unionsoppløysinga!
I 1907 vart stemmerett for kvinner endeleg vedtatt, noko som førte til at Anna Rogstad stilte som første kvinnelege vararepresentant på Stortinget i 1911. Heilt over var ikkje kampen, og sjølv om formannskapslovene opna for kvinneleg stemmerett, vart ikkje dette grunnlovsforslaget vedteke i 1911 heller. I 1911 skjedde det imidlertid ei rekke andre hendingar som var viktig i kampen for kvinners rettigheiter. Elise Seim vart den første kvinnelege sakførar i Høgsterett. Den internasjonale kvinnedagen vart innført 8.mars. 17.mars møtte Anna Rogstad som første kvinne på Stortinget. Tre veker seinare vart det stifta ei kvinneleg fagforeining som hadde sommarferie som sitt framste krav!
11.juni 1913 vart det altså fleirtal for stemmerett for alle menn og kvinner over 25 år i Noreg! Ein lang kamp fekk ein lukkeleg ende!

Det kan vere interessant å sjå litt på korleis det står til i Noreg hundre år seinare! For samme dag som denne 100-årsmarkeringa finn stad, vert følgjande melding publisert: Berre 65 av 171 toppkandidatar til årets stortingsval er kvinner - og det er 4 % færre enn for fire år sidan! Fortsatt er det vanskeleg å få kvinner til å delta i samfunnsdebatten! Til trass for at talet på kvinnelege ministrar er høgt, har det fortsatt vore berre ein kvinneleg statsminister i Noreg! Både Island, Israel og Pakistan låg langt føre Noreg i denne kvinnepolitiske revolusjonen! Og som Aftenposten skriv i dag: Fortsatt fins det mesta ikkje kvinner som har fått plass på ein sokkel som statue!
Derfor vonar eg mange kvinner (og menn) har hatt flagget ute i dag og markert denne viktige åremålsdagen! Vi treng kvinner som går foran - vi treng kvinner som taler kvinners saker - vi treng det kvinnelege engasjementet!

PS! 3.november bør kvinner over heile verda gå saman om ei storstilt feiring! Då er det 100 år sidan bhen vart patentert! Ikkje så heilt uvesentleg hending det heller!!! DS!

Gratulerer med dagen, damer!

Dugnad: Skal vi kaste litt mindre mat?

No for tida har eg eit gratisabonnement på avisa Nationen! Dei lovte å sende ho til meg heilt utan vilkår - eg treng faktisk ikkje lese avisa før ho hamnar i søpla - saman med alt det andre dagsferske eg har kasta!

No prøvar eg å ta meg hardt i saman og bla gjennom avisa og sjå om det står noko interessant i ho før eg kastar ho. Dei siste dagane har det vore fokus på det å kaste mat - eit av dei verkeleg store samfunnsproblema!
Temaet kom opp i etterkant av verdas miljødag onsdag 5.juni. Tre ministrar - landbruks-, miljøvern- og forbrukarminsteren troppa opp på ein butikk på Oslos beste vestkant for å fortelje kva mat dei var snarast om å kaste. Det høyres unekteleg ikkje bra ut at landbruksministeren fortel at det er mjølka som han slår fortast ut. Det er nok ikkje mykje vaffelsteiking der i garden, nei!
Forbrukarministeren er nok meir på line med dei aller fleste, for ho kastar brød mest. I eit samfunn kor folk flest ikkje har tid og høve til å bake eigne brød, er det ikkje så reint få kneipbrød som passerer i kassa på dei mange supermarkeda. Og kneipbrød er sjeldan fersk meir enn den dagen det var baka, og hamnar nok nokså fort i søpla hos mange.

Eg skal vere forsiktig med å klappe meg sjølv på skuldra og applaudere for meg sjølv, men eg veit at dette er noko eg har fått med meg heimanfrå, og som sitt sterkt i meg. Det er faktisk sjeldan det går mat i søpla her hos meg. Jau, eit kålhovud eg trudde eg kom til å bruke, noko agurk eg ikkje vann å ete opp og grønsakene og frukta eg kjøpte i forrige veke som eg trudde vi heilt sikkert kom til å ete. Og nokre kokte poteter som fortsatt ikkje var blitt spist etter tre dagar i kjøleskåpen. Og ein og anna brødskalken - rett skal vere rett!
I vinter har eg vore heimeverande med litt for god tid, og den tida har vorte brukt til mykje baking. Spesielt brødbaking, for det er mesta ikkje ein ting du ikkje kan ha i brøda! Ei dame framheva ein gong potetballkrafta si fortreffelegheit i brøddeigen! So langt har ikkje eg komme, men mjølkeprodukt som held på å går ut på dato, raspa gulrot, eple som er på tur å bli brune og diverse anna eg finn i kjøleskåpen er mat som kan eller har hamna i brøddeigen. På den måten blir det som hamnar i søppelbøtta redusert! På nettet fann eg eit tips om å skrelle brunlege bananar og legge dei i ein pose i frysaren. På den måten har eg alltid banan tilgjengeleg når eg lagar smoothie! Smart, ikkje sant?!

Heimanfrå var eg vant til at matrestane som oftast hamna ut i fjøsen hos sauene og geitene. På den måten var det veldig sjeldan matrestar som vart kasta. Og sjølvsagt - med privat søppelforbrenningsanlegg var det kanskje like så greit at det var slik! Dei aller færraste har dyr som kan overta restane etter måltidet - det er begrensa kva ein stakkars katt eller ein hund kan ta til seg!
Problemet er nok ikkje det dessverre. Eit problem er at det fortsatt er relativt få som komposterar matrestane sine - det er ein måte å ta hand om matsøpla som gjer at det vert mindre som hamnar i det kommunale søppelmottaket. Fortsatt trur eg det dessverre er svært få kommunar som oppmodar innbyggjarane til komposetering og gir insentiv som gjer at den menige borgar vil velgje ei slik søppelhandtering.
Det er og eit problem at folk flest handlar mat som om det er forventa å komme uår! Det er noko ein spesielt ser påskeaften! Då har butikkane vore stengt i to dagar, før dei skal vere stengt i to nye dagar, og folk handlar som om at dei aldri har sett mat før. Utav denne overveldane handlinga av mat, må det kome som ein naturleg følgje at mykje av det blir kasta i etterkant. Nationen fortel i dag at kvar fjerde handlepose med mat hamnar i søpla! Det var ikkje verken folk eller fe som vart mett av den maten!  377 000 tonn mat blir kvart år kasta i søpla her i Noreg! Men det er ikkje berre forbrukarane som er miljøverstingar. Matbutikkar som kastar mat dei ikkje har fått selt , serveringsstader som hiv haugar av matrestar, bønder som må kaste korn grønnsaker som råtna på rot på grunn av veret, eller som ikkje har rett fasong eller storleik. Distributørane som ikkje fekk nok avsetning på matlageret sitt. Eksempla på dei ulike ledda i verdikjeda som sviktar er mange, men det er vi forbrukarane som er verst: 255 000 tonn mat kastar vi årleg!

No skal heldigvis regjeringa, handelsstanden og industrien gå saman og ta grep! Ein kan vel seie det var på verkeleg høg tid! Saman med forskningsmiljøa har dei etablert samarbeidsprosjektet ForMat, som omfattar nettsida www.matvett.no i tillegg til kokeboka Restekjærlighet.  Dette forpliktande samarbeidet mellom myndigheitene og ulike aktørar i matbransjen som er under oppsegling, har satt seg eit svært hårete mål:
MATSVINNET I HEILE VERDIKJEDA SKAL REDUSERAST MED 25 % INNAN UTGANGEN AV 2015!!!
Det er du og eg som skal gjere det! Det er vi som skal begynne å ta rev i segla og gå oss sjølve etter i sømmane! Det er vi som skal bli meir bevisste på kva vi treng i det vi går inn dørene på Rimi, Rema og Domus. Vi skal bli meir bevisste på korleis vi handterer maten, og ikkje minst få meir kunnskap om kor haldbar maten er. Kor lengje kan ein eigentleg ha mat som er merka "best føre" i skåpen?

Eg vonar det er fleire enn meg som vil vere med på dette skippertaket! Eg vonar at stadig fleire vil bli meir bevisste på kva mat dei handlar og på kva som til slutt hamnar i søpla. Rundt omkring i verda er det eit stadig aukande søppelproblem - vi i den vestlege verda har både kunnskap og økonomi til å gjere vårt for ikkje å lage vårt søppelberg!
Medan eg skreiv denne teksta, var det ei reportasje i Kveldsnytt om fattige menneske i Tahiti - ei seksbarnsmor som har lite pengar, lite mat, og maten har lite næring. Borna er små i storleiken, og dei store magane fortel sitt om kva mangelsjukdomar dei har. Desse borna har truleg aldri fått oppleve å ete seg mette!
Kanskje det er på tide at vi i den vestlege verda begynner å ta inn over oss korleis vårt enorme forbruk og konsum faktisk er ein trussel ut i den store verda. 20 % av verdas befolking et 80 % av jordas matressursar. Dei andre 80 % et dei restrerande 20 % som er tilgjengeleg. Slik kan det vel ikkje fortsetje?!

På veg tilbake mot kvardagen...

"Tillat deg å gråte og rase med én gang. Få gørra ut." Seier Anne Cecilie Remen i Norsk Ukeblad denne veka - det handlar om korleis ein reagerer når ein får ei kreftdiagnose.

Kva er det med meg? Då eg las det, begynte eg med ein gong å tenke på kva eg sjølv hadde gjort. Har eg tatt meg tid og rom til å gråte og rase over kreftdiagnosa eg fekk?  Svaret trur eg er nei, eg har ikkje gjort det. Eg vart berre redd - veldig redd!

Det er i desse dagar tre år sidan eg fekk den forhatte kreftdiagnosa. Ein 2 cm lang kul i brystet - det var uråd å unngå å kjenne han - men det kunne jo eigentleg vere kva som helst - kulen kunne vel forsvinne like fort som eg hadde oppdaga han. Slik gjekk eg og tenkte i eit par månadar - åleine i mi eiga tankeverd!

For å gjere historia kort: då eg først gjekk til legen, gjekk alt veldig fort: Allereie veka etterpå var eg på mammografiundersøkinga, og ei veke seinare låg eg på operasjonsbordet! Og feriesesongen var akkurat begynt på Molde sjukehus, og det var mange korridorpasientar. Eg har trekt fram denne eineståande handsaminga eg fekk fleire gonger! Då eg vart sjuk, fungerte helsevesenet!

Gråte og rase... eg veit ikkje om eg har gjort det... Eg kan minnes eg sat aleine med fortvilinga over sjukdommen - minstemann var berre 2 1/2 år då. Mange gangar fortvila over omgjevnadane - all uroa det medførte, utmattinga, kranglinga, bivirkningane, den forhatte einsemda... Fortvila når ikkje andre kunne skjønne korleis eg hadde det. Fortvila for at eg sikkert ikkje greidde å skildre det heller. Beit tennene saman og gjekk på vidare. Begynte på masterutdanning - for å fylle tida borte frå arbeid med noko konstruktivt! Etterpå var eg glad for at eg hadde gått i gang med det kraftåttaket som slike studiar er, slik at iallfall hovudet var i drift medan gifta herja rundt i kvar einaste celle i kroppen. Cellegift er ein hard kur for ein sjukeleg kropp!

Eg kom meg tilbake i arbeid - berre eit par månadar etter at behandlinga var avslutta, var eg tilbake ein dag i veka. Eg var tilbake i den ordinære jobben min då hausten kom, kroppen fungerte greit - sliten, ja, men det var til å handtere! Og arbeidet gjekk bra i eitt års tid.

Heilt fram til dagen då alt endra seg. Eg kjem liksom aldri unna den dagen - då eg vart åleine med ungane. Fordi den endra meg som menneske endå meir enn sjukdommen hadde gjort. Fordi då eg trengte at nokon brydde seg om meg, så såg eg ingen. Fordi at eg var i fritt fall då eg trengte noko å halde fast i. 

Då eg trengte at arbeidskollegaene mine skulle bry seg og gi meg ein klem, veik dei unna. Så eg greidde ikkje å komme meg tilbake i arbeid igjen. Arbeidslysta forsvann, ingen motivasjon, ingen konsentrasjon, knappast eit smil å tvinge fram. Berre kampen for tilværet - og den kjempa vi rimeleg åleine; ungane og eg. 

Men no er eg snart friskmeldt - berre ferien begynner, så skal eg vere frisk nok til å sjå framover mot ei ny arbeidsøkt til hausten. Klart eg er spent på korleis det blir. Eit år borte frå kollegiet med berre nokre få, sporadiske møter set sine spor - sikkert ikkje berre for meg.

Det er mange arbeidsplassar som gøymer seg bak det å vere ei IA-bedrift. Inkluderande arbeidsliv - det høyrest jo bra ut når du seier det. Men å oppleve det? Ja, det kan vere noko heilt anna. Eit administrativt formular - eit papir som skal diskuterast og signerast. Utover det er det ingen ting.

Kvifor er ikkje 'inkluderande arbeidsliv' noko som vedgår alle i bedrifta - på alle nivå? 

Det er klart eg har lurt på kva ansvar andre har for å få kollegaen tilbake i arbeid... eg føler eg sit inne med ein del erfaring som ikkje berre er av det gode. Eg trur ikkje eg seier for mykje om eg fortel at eg har diskutert det med sjefen - meir enn ein gong! Og det er det som gjer det tungt - at eg har vore nøydd å seie frå meir enn ein gong! Det er heilt sikkert fleire enn min arbeidsplass som enten ikkje vil eller ikkje kan ta imot slike tilbakemeldingar frå grasrota, og bruke det som ei retningsline vidare for auka trivsel og som eit motiv for å få arbeidstakaren tilbake i arbeid. Og det synes eg er synd.

Eg snakkar ikkje berre for meg sjølv - som eg har sagt til leiinga: Eg har ressursar til å greie meg - men eg talar for dei som ikkje er så sterk som kanskje ein gong vil oppleve ei minst like stor krise som eg har gjort. Derfor er det så trasig ikkje å bli lytta til. Å ansvarleggjere kvarandre i langt større grad er vel ikkje farleg - men veldig utfordrande! Det er alltid utfordrande å bry seg om andre - det krevst noko av ein sjølv.

Dette blogginnlegget vart til inspirert av Anne Cecilie Remen - intervjuet med ho i Norsk Ukeblad denne veka, bloggen hennar og innspel vi har gitt til kvarandre på facebook!