Å vere pårørande

VG hadde ein større artikkel i sundagsutgåva 15.september om det å vere pårørande av ein kreftsjuk. Eg har tenkt ein del på det å vere ein pårørande.

Som mange veit, vart eg sjølv kreftsjuk i 2010 - det er allereie godt over tre år sidan eg fekk påvist kulen, og eg har på mange måtar lagt det bak meg! Eg har ikkje gløymt den junidagen eg kom heim frå legen og fortalte Runar om kulen i brystet. "Men det skal vi då greie saman," sa han og tok rundt meg.
I ettertid er det lett å tenke at vi ikkje visste då alt vi skulle gjennom, så det vart lettare sagt enn gjort.
Eg får aldri vite med Runar korleis han opplevde det var å vere pårørande, dei tankane tok han med seg i grava, og det var ikkje noko vi snakka spesielt mykje om medan behandlinga pågjekk. Hadde eg visst at han plutselig skulle bli borte for meg, hadde eg vel kanskje spurt han.

Når ein knappast har vore pasient før, er det ikkje lett å vite korleis ein skal involvere familien som pårørande. Ungane var fortsatt små - 2 1/2 og 7 1/2 då eg vart operert og starta behandlinga, så det var ikkje så lett å dele tankane med dei om å ha ein farleg sjukdom. Og så er det lett å tenke at ein vil beskytte dei for kva som kan vere sanninga. Sjølv om eg innstilte meg på at eg skulle skynde meg gjennom behandlinga, kunne eg ikkje sjølv vite utgangen på den.
Kanskje var det beskyttingsinstinktet som gjorde at eg beskytta Runar og. På same måten som eg lot han sleppe å bli med på fødestua då ungane meldte sin veg inn i denne verda. Ein tanke slår meg at det å beskytte han var å beskytte meg sjølv. Vi var rastlause begge to, og det å sitje å se på at ein annan får cellegift, er nok ikkje for kven som helst.

Eg var inne på det i gravferdstala til Runar - om oktobermåndagen då eg skulle starte på ein annan kur same dag som Runar starta på fagprøva. Kroppen min tålte ikkje innsprøytinga av gifta, og då eg plutseleg fekk ei kjensle av å bli kvelt, trudde eg min siste time var komen. Mamma var med den dagen på sjukhuset, men akkurat då var ho ute og handla. Eg greidde akkurat å ringje ho med beskjed om å komme. Runar fekk melding utpå dagen, og kom til meg på sjukehuset. Ungane måtte eg få ordna pass av i bygda, for heimreisa blei fleire timar utsett som følgje av dette.
Nokre dagar seinare fekk eg så ulidelege plagar av denne kuren, at eg visste ikkje kor eg skulle gjere av meg. Det gjekk ikkje så bra med Runar på denne fagprøva - eg trur tankane var meir hos meg enn dei var på det faget han vart testa i. Men eg spurte han jo aldri om det.

I etterpåklokskapens ljos ser eg at det å vere pårørande kanskje kunne vore lettare viss eg hadde funne dei rette spørsmåla å stille. Men eg hadde ikkje krefter til så mykje meir enn å tenke på meg sjølv og den elendigheita eg sjølv var innballa i. Det som frå hans munn var meint som omtanke, vart oppfatta som alt anna enn omtanke når det nådde øyrene mine. På den måten vart det ikkje så godt klima for å finne ut av ting saman.
Eg har lagt meg opp ein god del erfaring om det å vere sjuk, men eg vonar eg aldri får bruk for den igjen. Vonar at ingen skal trenge å vere min pårørande, og eg vonar eg slepp å vere nokon sin pårørande i ein slik pressa situasjon, kor familielivet får seg eit alvorleg skot for baugen. Det er vel kanskje ikkje så rart at det heiter seg at ein må vere frisk for å takle det å vere sjuk...