Eit blikk inn i det fleirkulturelle Sunndal

Laurdag 15.oktober var eg så heldig at eg som journalist vart invitert til å vere til stade på ein thailandsk buddhistisk seremoni kor det og var to munkar til stade.

"Buddhist Lent Ending" heita høgtida buddhistane feira. Tidspunktet var lagt til fullmåne i den 11. måne-månaden etter buddhistisk rekning, og markerer utgangen av regntida i Asia. Om ein leitar etter informasjon om høgtida på internett, kan ein sjå at markeringa skjer på litt forskjellige tidspunkt rundt om i verda. I den asiatiske delen av verda er denne høgtida ei stor og fargerik feiring, men den feiringa eg fekk vere med på i Odd Fellow-lokala på Sunndalsøra, var langt rolegare enn der dei thailandske damene opprinneleg kjem frå. Og fordi det var thailandske buddhistar eg var saman med, vil dette innlegget vere retta mot kva thai-buddhistar gjer.

For å ta bakgrunnen for denne høgtida.
Buddha vart feira av sine venner med overrekking av gåver av mat då han kom tilbake til jorda etter eit tremånaders opphald i himmelen for å besøke mor si. Då han kom tilbake, heldt han sin første tale. Dette er det som religiøst markerast i seremonien.
Mange av tradisjonane ved høgtida har overlevd i fleire hundre år, og kanskje og tusenvis av år. Overrekkinga av mat, det vil seie hovudsakeleg ris, til munkane i tempelet held fortsatt fram. Grunnen til at det er ris, er fordi det er lett tilgjengeleg i Thailand, det er noko alle har. Munkane kan ikkje kjøpe eller skaffe mat sjølv, og er dermed avhengig av at det kjem folk til tempelet med mat til dei. For den menige buddhist handlar dette om å sikre framtida gjennom gode gjerningar.
I Thailand er det ikkje uvanleg at unge menn innvier seg til eit tilvære som munk (naehn) for ein kortare eller lengre periode. Det kan reint seremonielt samanliknast med den kristne konfirmasjonen.

Når regntida startar, drar munkane til templa for å gjennomføre sitt regntidsretreat. Då brukar dei tida til faste, tekstlesing, meditasjon og yoga. Når regntida avsluttast, vil munkane dele med dei andre buddhistane kva dei har meditert over og kva dei har opplevd i sitt retreat i tempelet.
I gammel buddhistisk tradisjon er den thailandske kongen buddhismens høge beskyttar. For å markere høgtida skal kongen besøke eit tempel av kongeleg standard og overrekke kapper til munkane. Blant gåvene den vanlege buddhist gir, er det heller ikkje så uvanleg at dei gir nye kapper til munkane. Meir om det litt seinare. Då buddhistane samla seg på Sunndalsøra, var det første samling etter at Thailands konge gjennom 70 år, Bhomibol, døydde samme veka. Dette vart markert med lystenning for å minnast kongen og bønn for han.

Lysa er forma som eit teikn som symboliserer at kong Bhomibol var den niande.

Tilbake til Sunndalsøra, så begynte seremonien med at munkane; ein frå templet Watbodha Dhamm Vikebukt (wat = tempel, Dhamma = Buddhas lære) og ein frå Trondheim, fortalte om livet og det dei hadde meditert over. Dei sat plassert etter erfaring - den med lengst erfaring som munk sat til venstre, og den andre til høgre.
Så skulle alle som var til stades, overrekke ris til munkane. Dei gjekk rundt og samla inn hos kvar og ein som stod på rekke og rad.

Her står dei thailandske kvinnene klare til å overrekke ris til munkane.

Så kjem munkane rundt og får ris lagt i bolla si av dei som er til stade. Alle måtte delta.

Til sist kjem dei kvitkledde damene og får ris av dei andre som er til stade.

Festbordet bogna av mykje god mat, og munkane sanka inn av maten i bollene sine, før dei så sette seg tilbake på det bordet dei sat på - i lotusstilling.
Måltidet var eit godt høve for å kunne komme i prat med dei mange thailandske damene. Mens måltidet pågjekk, var det og loddsal. Loddtrekninga føregjekk svært lattermildt av munkane. Også eg var kjempeheldig å vinne eit søtt lite tøynett.
Ein viktig del av seremonien er å overrekke gåver til munkane som dei kan ta med seg vidare dit dei drar. No er dei fri til å dra frå plass til plass i staden for å vere lokalisert i eitt tempel. Det kan vere mat eller ting dei treng til det kvardagslege. I tillegg vert det gitt pengegåver til templa, og desse festast opp på små tre.
Seremonien vart avslutta med at munkane skvetta heilagt vatn på kvinnene.

Her forsyner munkane seg med mat.

Munkane sat i lotusstilling på podiet og åt maten frå kummane sine.

Kvinnene hadde med mykje forskjellige gåver til munkane.

Det var og samla inn pengar til templa, og dei pengane vart festa på eit tre.

Nokre av kvinnene var kledde i kvitt (mae chee). Det betydde at dei hadde sett av ein periode til å leve ekstra edelt og gjere ekstra gode gjerningar. Dei hadde gjennomgått ein seremoni på det utdøydde språket pali, eit språk som berre finst i templa no, som innvia dei til denne spesielt innvidde perioden. I denne perioden skal dei avstå frå alt som gir nytelse, og dei har ikkje lov å spise etter kl. 12 kvar dag. Resten av dagen er faste og meditasjon.
Eg har og funne informasjon om at i andre tempel er det og vanleg at kvinnene barberer av hår og augebryn.

Dei kvitkledde kvinnene sat på første rad.

Til stade i høgtidsfeiringa var og Nanthaya, kjent frå TV Norge-serien "Et lite stykke Thailand", som gjekk på tv for nokre år sidan. Ho bur i Stordalen på Sunnmøre, men var ein sterk pådrivar for å få etablert eit tempel i Vikebukt i Vestnes kommune. No kunne ho fortelje at templet er på tur å flytte til Ålesund over nyttår, og den som vil komme på besøk, er hjarteleg velkommen. I seremonien hadde ho ei spesiell rolle med å lese opp ei bøn eller ein rituell tekst som dei andre så svarte på.

Nanthaya frå "Et lite stykke Thailand" på TV Norge for nokre år sidan.

For meg som ikkje kjenner spesielt godt til buddhismen, vart dette utruleg lærerikt. Det å få innblikk i eit anna folks religion og kultur, er interessant, og eg trur og det er nødvendig for å kunne skjønne korleis det er for til dømes thai-kvinner å bu i Noreg. Det å halde fast med sin religion i eit sekulært land så langt vekke frå sin eigen kultur, kan nok ikkje vere berre enkelt.

Kjeldeliste:

http://www.chiangmai-chiangrai.com/ceremmonies-mark-end-buddhist-lent.html

http://www.thaizer.com/festivals/end-of-buddhist-lent-awk-phansa/

http://www.mthai.com/en/news/931.html

http://www.dmc.tv/pages/en/Dhammakaya/History-of-the-End-of-Buddhist-Lent-Day.html

http://asianews.network/content/colourful-celebrations-mark-end-buddhist-lent-2657

http://nthailand.com/praktisk-informasjon/buddhismen/

https://www.duo.uio.no/bitstream/handle/10852/23905/Johnsen_Master.pdf?sequence=2

Finn Owe Berg, samtale - han er ein etnisk norsk som har konvertert til buddhismen, og har og virka som munk ein periode i tempelet på Vikebukt.

Jitlada Weewong frå Tingvoll (t.v.) og Picknick A. Jaruthammawat frå Sunndalsøra saman med munkane.

Alle kvinnene samla saman med munkane.